Czy można zrzec się spadku jeszcze za życia spadkodawcy?
Jeszcze za życia spadkodawcy może podpisać ze spadkobiercą umowę zrzeczenia się dziedziczenia.
Na pytania Czytelników odpowiada Tomasz Kucharski, adwokat.
Mój ojciec ożenił się po raz drugi. Oświadczył mi, że chciałby za życia uregulować sprawy spadkowe. Zaproponował pewne rozliczenia w zamian za zrzeczenie się spadku. Jeśli zrzeknę się spadku, a mój ojciec pozostawi spory majątek, czy będę mógł dochodzić od spadkobierców zachowku? Jak wygląda sytuacja moich dzieci w takim przypadku?
Za życia spadkodawcy osoba, która zgodnie z ustawą dziedziczyłaby spadek, może zrzec się spadku w drodze umowy zawartej z tym spadkodawcą w formie aktu notarialnego. Osoba, która zrzekła się spadku jest traktowana jakby nie dożyła jego otwarcia, czyli śmierci spadkodawcy. Krótko mówiąc nie ma żadnych praw do spadku. W przypadku, gdy ojciec zostawi wartościowy majątek komu innemu, nie będzie pan miał do tej osoby roszczenia o zapłatę zachowku.
Co do zasady umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest skuteczna wobec zstępnych (dzieci, wnuków itd.) zrzekającego się i to zarówno wobec tych, którzy żyli w chwili zawierania umowy, jak i tych, którzy urodzą się po jej zawarciu. Oznacza to, iż również zstępni nie będą mieli żadnych praw do spadku. Jeżeli w umowie z ojcem zawrze pan zastrzeżenie, że dotyczy ona wyłącznie pana, wówczas zstępni będę dziedziczyć na ogólnych zasadach.
Warto zauważyć, że poprzez ponowną umowę zawartą w formie aktu notarialnego między panem a ojcem można uchylić zrzeczenie się i wówczas ponownie pan i pana zstępni będą powołani do dziedziczenia z ustawy. W przypadku zmiany sytuacji spadkodawcy możecie zatem państwo rozważyć skorzystanie z tej opcji.
Moja babcia, która jest wdową, miała czworo dzieci. Jednym z nich był mój ojciec, który zmarł w zeszłym roku. Ojciec nie pozostawił testamentu. Podobno kilka lat wcześniej testament sporządziła moja babcia, na podstawie którego do spadku powołała mojego ojca. Mam pytanie: kto będzie dziedziczyć po babci w sytuacji, gdy powołany w testamencie spadkobierca (mój ojciec) umarł przed babcią?
- Odpowiedź na powyższe pytanie zależy od tego, ilu spadkobierców zostało ustanowionych w testamencie. Inaczej sytuacja przedstawia się, gdy pani ojciec okaże się jedynym spadkobiercą testamentowym, inaczej zaś gdy został powołany do dziedziczenia wraz z innymi spadkobiercami. W pierwszym przypadku, do spadku po babci zostaną powołani jej spadkobiercy ustawowi. Wynika to z art. 927 par. 1 kc, który stanowi, że nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. W sytuacji natomiast, gdy w testamencie do spadku powołany był więcej niż jeden spadkobierca, wówczas udział przeznaczony dla spadkobiercy który zmarł wcześniej, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost - art. 965 kc). Jest to zasada, która ma zastosowanie, jeżeli odmiennie nie wskazano w testamencie. Przykładowo, jeżeli babcia ustanowiła spadkobiercami testamentowymi dwoje dzieci w częściach równych, wówczas cały spadek, wobec śmierci ojca, przypadnie w całości temu dziecku, które żyło w dniu śmierci babci. Pozostali spadkobiercy ustawowi nie będą dziedziczyć. Mogą ewentualnie rozważyć wystąpienie z roszczeniem o zapłatę zachowku.