Darowizna mieszkania na rzecz wnuka a zachowek
Na pytanie Czytelnika odpowiada Tomasz Kucharski, adwokat.
Moja mama zmarła w zeszłym roku. Pozostawiła dwóch synów - mnie oraz mojego brata. Kilkanaście lat wcześniej przekazała darowizną mieszkanie na rzecz swojego wnuka (brata syna). W ostatnim czasie syn brata przekazał to mieszkanie darowizną na rzecz swojego ojca a mojego brata. Czy przysługuje mi w takiej sytuacji zachowek po mamie? Czy te dwie darowizny nie zostały dokonane celowo, aby pozbawić mnie prawa do zachowku?
- W przedstawionej przez pana sytuacji darowizna uczyniona kilkanaście lat temu przez mamę na rzecz wnuka nie będzie mogła być doliczona do spadku, jeżeli wnuk nie jest spadkobiercą lub uprawnionym do zachowku. Tak stanowi wprost art. 994 par.1 kc zgodnie z którym nie dolicza się do spadku darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty licząc wstecz od otwarcia spadku (śmierci mamy) na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionym do zachowku. Jeżeli okaże się, że wnuk jest spadkobiercą po zmarłej (np. został ustanowiony spadkobiercą testamentowym), wówczas darowizna mieszkania będzie doliczona do spadku, bez względu na to kiedy została dokonana.
Jeżeli idzie zaś o drugą część pytania i pana sugestię, iż obie darowizny mogły zostać dokonane celowo, aby pozbawić pana prawa do zachowku po mamie, to w istocie rozważa pan zagadnienie, czy darowizny zostały uczynione dla pozoru, a wolą mamy było przekazanie mieszkania jednemu synowi. Pozorna czynność prawna (tutaj darowizna) jest nieważna, dlatego ustalenie pozorności mogłoby okazać się dla pana korzystne finansowo. Jednak biorąc pod uwagę chociażby znaczny upływ czasu pomiędzy darowiznami, udowodnienie pozorności czynności prawnych może okazać się niebywale trudne. A proszę pamiętać, że ciężar dowodu w sądzie będzie spoczywał na panu.