Maksymilian Brożek, ostatni malarz Młodej Polski związany z Limanową
Artysta ten przez całe życie wielokrotnie zmieniał swoje miejsce pracy i zamieszkania. Uczeń Jacka Malczewskiego i Stanisława Dębickiego. Lubił malować architekturę.
Przedstawiamy postać artysty malarza Maksymiliana Brożka, którego 40 rocznica śmierci przypada 12 kwietnia. Ten artysta zwany „ostatnim malarzem Młodej Polski” związany był z Limanową i tu zmarł.
Wykształcenie i praca
Maksymilian Mikołaj Brożek urodził się 5 listopada 1897 roku w Tarnowie jako syn Stanisława i Karoliny Brożków. Matka Maksymiliana Karolina pochodziła ze znanej i zasłużonej limanowskiej rodziny Dąbrowskich. Maksymilian część dzieciństwa spędził w Limanowej.
Młody Brożek uczył się najpierw w Szkole Powszechnej a następnie w Wyższej Szkole Realnej w Tarnowie. Świadectwo dojrzałości otrzymał w 1916 roku. W okresie nauki czasem odwiedzał Limanową, gdzie mieszkała jego rodzina. W latach 1916 - 1923 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Był uczniem Jacka Malczewskiego (1854 - 1929) i Stanisława Dębickiego (1866 - 1924) wybitnych malarzy. W 1928 roku zdał egzamin państwowy z rysunków i malarstwa w Krakowie. W 1930 roku ukończył także Państwowy Instytut Robót Ręcznych w Warszawie.
Pracę zawodową Maksymilian rozpoczął jeszcze w okresie studiów w 1920 roku. Najpierw pracował w Radomsku w Prywatnym Gimnazjum Męskim Stanisława Niemca. Od 1923 roku pracował w Sulejowie, lecz w 1925 roku wrócił do pracy w Radomsku w Gimnazjum Niemca.
W 1929 roku przeniósł się do Sanoka i tam pracował Prywatnym Wyższym Seminarium Nauczycielskim. W 1931 roku przeniósł się do Przemyśla.
Po kilku latach w 1935 roku zamieszkał w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie pracował najpierw w Seminarium Nauczycielskim im. Tadeusza Kościuszki, a od 1937 roku podjął pracę jako nauczyciel rysunku w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Joachima Chreptowicza.
Po wybuchu II wojny światowej opuścił Ostrowiec i wrócił do Limanowej. Przez pewien okres okupacji pracował tu w fabryce Juliana Fischera wykonując przedmioty i zabawki z drewna.
W styczniu 1945 roku znalazł się w gronie nauczycieli powstałego w Limanowej Miejskiego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego. Następnie w 1946 roku powrócił do Ostrowca Świętokrzyskiego.
Tam uczył rysunku w Państwowym Liceum i Gimnazjum im. J. Chreptowicza. W 1949 roku przeniósł się ponownie tym razem do Częstochowy. Pracował tam w dwóch szkołach Liceum im. Romualda Traugutta i Liceum im. Henryka Sienkiewicza. Uczył także malarstwa w Zespole Szkół Plastycznych w Częstochowie.
W latach 60 XX w. uczył rysunku i malarstwa w Studium Nauczycielskim w Częstochowie. Tutaj też poznał swą żonę Krystynę Orzechowską, która też była malarką. Maksymilian i Krystyna mieli dwójkę dzieci Izabellę i Artura.
Powrót do Limanowej
W 1964 roku Maksymilian na stałe zamieszkał w Limanowej i tu w okresie od 1 lutego 1964 r. do 31 sierpnia 1965 r. uczył rysunku zawodowego i historii ubiorów w Zasadniczej Szkole Zawodowej. Następnie przeszedł na emeryturę. W Limanowej zamieszkał w stylowym domu z ogrodem przy ulicy Kościuszki.
Maksymilian Brożek był jednym z twórców Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej
Tu też miał pracownię i małą galerię. Oprócz tworzenia zbierał sztukę ludową, rzeźbę sakralną czy stare przedmioty życia codziennego. Maksymilian Brożek był jednym z grupy założycieli Muzeum Regionalnego w Limanowej. Starsi mieszkańcy miasta pamiętają postać Brożka przemierzającą tutejsze ulice.
Maksymilian Brożek zmarł 12 kwietnia 1977 roku w Limanowej. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym. Niestety jego śmierci towarzyszyły kontrowersje.
Jak podkreśla jego syn Artur Brożek, już w kilka godzin po śmierci ojca do domu Maksymiliana weszli przedstawiciele miejscowych władz w towarzystwie Milicji. Wbrew woli rodziny i bez jej wiedzy „zabezpieczyli” dzieła malarza i przedmioty, które kolekcjonował. Jak się później okazało, tylko część rzeczy z domu znalazła się w muzeum, reszta zginęła.
Twórczość
Maksymilian malował od dzieciństwa. W dorosłym życiu tworzył w każdej technice malarskiej między innymi: malarstwo olejne, akwarele, gwasz ale także rysował, robił drzeworyty oraz uprawiał litografię. Malował portrety, pejzaże, sceny rodzajowe, sceny alegoryczne i architekturę.
Szczególnie lubił rysować i malować architekturę starych miast. Na swych pracach przedstawiał stare budynki, miejskie uliczki i zaułki. Robił to także podczas licznych podróży po Polsce i Europie. Widać w jego pracach fascynację tą starą architekturą. Przez okres swego życia wykonał wiele takich prac, które przedstawiają Lublin, Częstochowę, Warszawę, Wrocław oraz Limanową.
Przebywając w Lublinie w 1939 roku, Maksymilian Brożek wykonał serię szkiców, akwarel i grafik przedstawiających panoramy Lublina oraz poszczególne budowle. Tuż przed wybuchem wojny artysta wydał tekę litografii z lubelskimi zabytkami. Ważną rolę w jego twórczości oczywiście odgrywały także portrety i sceny rodzajowe.
Oprócz samego tworzenia działał także wśród artystów. W 1959 roku zorganizował w Częstochowie grupę malarzy „AGA”. Organizował także plenery malarskie w Jurze Częstochowskiej. W latach 60. XX w. pełnił także funkcję prezesa oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków w Częstochowie. Działał tam w sekcji malarstwa sztalugowego ZPAP.
Przez cały okres życia jego prace były wystawiane na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych w Polsce i za granicą. Między innymi w Sanoku, Toruniu, Lublinie, Częstochowie, Warszawie, Krakowie, Tarnowie. Przez ludzi zajmujących się sztuką nazywany był „ostatnim malarzem Młodej Polski”.
Ślady w Limanowej
W Limanowej dzieła Maksymiliana Brożka zobaczyć można w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej, gdzie w zbiorach znajdują się jego obrazy i rysunki oraz pamiątki po samym artyście i jego rodzinie (zdjęcia, listy, dokumenty).
Obrazy w limanowskim muzeum przedstawiają starą zabudowę miasta, jego ulice, sceny z jarmarków, zabytkowe budowle z okolicy Limanowej czy też kapliczki. Ważną rolę odgrywają także szkice strojów ludowych Lachów limanowskich wykonane przez Brożka.
W muzeum znajduje się też autoportret artysty. Oprócz tego jego prace w Limanowej są jeszcze w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz w Muzeum Parafialnym. W mieście jedna z ulic nosi także imię Maksymiliana Brożka (jedna z ulic bocznych od ul. Kościuszki).
Niestety trzeba stwierdzić fakt, że w związku z 40. rocznicą śmierci artysty, Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej, do którego powstania się przyczynił, na moment pisania tego artykułu nie przewidziało żadnej wystawy jego prac czy też innego rodzaju obchodów rocznicy.
Dzieła w Polsce
Poza Limanową prace Brożka w swych zbiorach posiadają: Muzeum Lubelskie w Lublinie, Muzeum Historyczne w Sanoku, Muzeum Częstochowskie w Częstochowie, Muzeum Historyczno - Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Jego prace są także w prywatnych kolekcjach.
Wśród uczniów twórcy znajdują się między innymi: Stefania Gąsior, Wojciech Kotlewski, Władysław Malczewski, Stanisław Sankowski, Wacław Wantuch, Adela Wiśniewska i Józef Wolny.