W jaki sposób pracujący emeryt powinien rozliczyć się z ZUS-em
ZUS może dokonać rocznego lub miesięcznego rozliczenia i wybierze korzystniejszy dla emeryta wariant.
Jeżeli emeryt zatrudniony jest na podstawie:
- Umowy zlecenia – jeżeli umowa zlecenia będzie jedyną formą zatrudnienia dla emeryta, wówczas wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, poza dobrowolną składką na ubezpieczenie chorobowe, będą obowiązkowe. Jeżeli emeryt zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i umowę zlecenia zawrze z własnym pracodawcą, wynagrodzenie się sumuje i składki odprowadza się od wyliczonej sumy wynagrodzenia z umowy i zlecenia u tego samego pracodawcy. Gdyby jednak pracodawcą był kto inny, składki od umowy zlecenia byłyby nieobowiązkowe.
- Umowy o dzieło – samoistna umowa o dzieło nie rodzi obowiązku składkowego, o ile nie jest zawarta z pracodawcą, u którego emeryt zatrudniony jest na etacie.
- Działalności gospodarczej – emeryt prowadzący własną działalność gospodarczą odprowadza z tytułu tej działalności jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Pozostałe przychody mogą też pochodzić z tytułu współpracy przy działalności gospodarczej, umowy agencyjnej, sprawowania mandatu posła, senatora, pobierania stypendium sportowego, tytułu członka rady nadzorczej…
Wysokość przychodu
Dodatkowa wysokość przychodu to nic innego jak podstawa wymiaru składek z dodatkowego źródła zarobkowania, czyli np. wysokość wynagrodzenia, od którego obliczane są składki na ubezpieczenia społeczne.
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej za przychód uważamy wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Będzie to więc 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
Na zawieszenie lub zmniejszenie wysokości świadczeń wpływ mają także przychody osiągane za granicą.
Kiedy zawieszenie?
Wysokość świadczenia nie zmniejsza się, jeżeli z zawiadomienia o przychodach wynika, że nie będą one większe niż 70 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Przychody wyższe niż 70 proc. ale niższe niż 130 procent przeciętnego wynagrodzenia oznaczają, że wysokość świadczenia zostanie zmniejszona.
Jeżeli przychody przekroczą 130 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie zostaje zawieszone i nie następuje jego wypłata. Do czasu, aż zmieni się wysokość osiąganego przychodu.
Jak wygląda rozliczenie?
ZUS może dokonać rocznego lub miesięcznego rozliczenia przychodu i wybierze korzystniejszy dla emeryta wariant.
Roczne rozliczenie polega na porównaniu rocznego przychodu do kwot granicznych ustalonych dla tego roku. Miesięczne rozliczenie polega na porównaniu przychodu osiąganego w każdym miesiącu z obowiązującymi w każdym z tych miesięcy kwotami granicznymi stanowiącymi 70 lub 130 proc. miesięcznego wynagrodzenia.
Przy przekroczeniu górnej granicy zawieszalności świadczenia, ZUS może zaproponować dobrowolną wpłatę na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Jeżeli zainteresowany uiści opłatę, organ rentowy uzna, że przychód przekroczył niższą kwotę graniczną a nie wyższą. W konsekwencji świadczenie zostanie zmniejszone a nie zawieszone. Ostateczną decyzję o dobrowolnej wpłacie podejmuje sam zainteresowany. Powinien też wcześniej dokonać kalkulacji. Więcej informacji na ten temat na stronie www.zus.pl.
Obowiązki dorabiających emerytów i rencistów
Emeryci i renciści, którzy podjęli dodatkowe zarobkowanie tj. w ciągu minionego roku kalendarzowego pozostawali w zatrudnieniu, pełnili służbę, wykonywali inną pracę zarobkową (stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym), prowadzili działalność gospodarczą – mają obowiązek poinformować o tym ZUS, wysyłając zaświadczenie (oświadczenie) o wysokości osiągniętego przychodu. Zaświadczenie powinno być wysłane po zakończeniu roku, w terminie do ostatniego dnia lutego. Taki sam obowiązek leży po stronie płatników składek. W zaświadczeniu powinno się wykazać przychód roczny oraz rozbity na poszczególne miesiące.
W przypadku braku powiadomienia o dodatkowych przychodach i wystąpieniu nadpłaty, czyli nienależnie pobranych świadczeń z uwagi na późniejsze rozliczenie wysokich przychodów i przekroczenie granic zawieszalności i zmniejszenia, ZUS będzie mógł ich dochodzić za 3 lata wstecz. W przypadku złożenia powiadomienia, tylko za rok.
Dwa sposoby rozliczenia z ZUS-em
ZUS może dokonać rocznego lub miesięcznego rozliczenia przychodu i wybierze korzystniejszy dla dorabiającego emeryta wariant.
- Roczne rozliczenie polega na porównaniu rocznego przychodu do kwot granicznych ustalonych dla tego roku.
- Miesięczne rozliczenie polega na porównaniu przychodu osiąganego w każdym miesiącu z obowiązującymi w każdym z tych miesięcy kwotami granicznymi stanowiącymi 70 lub 130 proc. miesięcznego wynagrodzenia.
Odrębne zasady dotyczą rozliczeń z tytułu dodatkowych przychodów w odniesieniu do świadczeń przedemerytalnych i rent socjalnych.
Autor: Monika Kiełczyńska, regionalny rzecznik ZUS na woj. łódzkie