Zbyt nerwowy pęcherz
Szacuje się, że problem nadreaktywności pęcherza dotyczy kilkunastu procent dorosłych Polaków. Ilu dokładnie - nie wiadomo, bo wielu pacjentów w ogóle nie szuka pomocy medycznej.
1. Często,w dzień i w nocy, boleśnie i nie do opanowania
Zdrowy, prawidłowo funkcjonujący pęcherz, gdy jest wypełniony, wysyła bodziec nerwowy do mózgu, który odpowiada impulsem nakazującym pęcherzowi skurczyć się, przy jednoczesnym rozkurczeniu zwieracza. Gdy to się dzieje, oddajemy mocz. Pęcherz nadreaktywny kurczy się także wtedy, gdy nie jest całkowicie wypełniony moczem, wysyłając do mózgu błędną informację. Dzieje się to bez względu na porę dnia i nocy oraz inne okoliczności, np. w miejscu publicznym, z dala od toalety, w czasie ważnego spotkania. Zdrowa osoba jest wstanie zapanować nad oddawaniem moczu w takich sytuacjach przez godzinę lub nawet dwie. Osoby z nadreaktywnym pęcherzem – niestety, nie. Kiedy można podejrzewać nadreaktywność pęcherza? Gdy pojawia się wielokrotne oddawanie niewielkich ilości moczu, którym towarzyszą bolesne parcia (częstomocz), kiedy chory odczuwa parcia naglące (niepohamowana potrzeba oddania moczu) oraz gdy występuje mimowolny, niedający się powstrzymać wyciek moczu (tzw. nieotrzymanie moczu z parcia).
2. Jaka może być przyczyna nadreaktywności
W wielu przypadkach przyczyna nadreaktywności pozostaje nieznana. Często przypadłość ta jest spowodowana przez choroby neurologiczne, np. choroby ośrodkowego układu nerwowego i kręgosłupa. Przyczyną zaburzeń może być również uszkodzenie nerwów obwodowych unerwiających pęcherz. Do takich zmian może dojść w przebiegu cukrzycy.
Upośledzenie funkcji pęcherza może też pojawić się jako powikłanie po naświetlaniach stosowanych w nowotworach narządu rodnego u kobiet. Inna przyczyna dysfunkcji to śródmiąższowe zapalenie pęcherza. Choroba objawia się częstomoczem nocnym i dziennym, bólem w podbrzuszu nad spojeniem łonowym podczas wypełniania pęcherza, zmniejszaniem objętości pęcherza, jak i okresowymi krwawieniami (krwiomocz). Wśród przyczyn nadreaktywności wymienia się również infekcje układu moczowego i płciowego, choroby nerek, chorobę Parkinsona, Alzheimera oraz stwardnienie rozsiane.
3. Badania, które pomogą postawić diagnozę
W rozpoznaniu choroby pomaga prowadzenie dzienniczka mikcji (med. oddawania moczu). Pacjent notuje w nim godziny i ilość płynów, jakie wypija oraz godziny i ilość moczu wydaloną przy każdym jego oddawaniu.
Pomiary te są istotne, by określić charakter zaburzeń w oddawaniu moczu. Należy wykluczyć istnienie infekcji w układzie moczowym. Służy temu badanie moczu z posiewem. Z kolei badanie urodynamiczne służy do określenia pojemności pęcherza oraz zmierzenia, jakie ciśnienie panuje w nim w czasie wypełniania płynem z kroplówki i wydalania moczu. Wtedy można określić, czy przyczyną częstomoczu u pacjenta jest powiększona prostata (u mężczyzny), czy nadreaktywność pęcherza (mogą również wystąpić oba zaburzenia).
W przypadku podejrzenia śródmiąższowego zapalenia pęcherza wykonuje się cystoskopię (endoskopowe badanie pozwalające obejrzeć pęcherz). Jeśli przypuszczalną przyczyną zaburzeń są choroby lub urazy neurologiczne, pacjent może być skierowany na rezonans magnetyczny.
4. Leki, botoks, elektrostymulacja i inne metody
Leczenie polega na podawaniu leków ograniczających nadmierne skurcze pęcherza. Niestety, nie są one wolne od działań niepożądanych, nie zawsze też są skuteczne. Pacjentom proponuje się także elektrostymulację nerwów za pomocą elektrod pobudzających włókna nerwowe odpowiedzialne za funkcjonowanie pęcherza i mięśni miednicy oraz ostrzykiwanie ścian pęcherza toksyną botulinową – zabieg zmniejsza parcie i ból, ale jego efekty utrzymują się tylko przez ok. 9 miesięcy. Pacjenci z ciężkimi uszkodzeniami dróg moczowych mogą kwalifikować się do leczenia operacyjnego.
Objawy nadreaktywnego pęcherza:
- nieustanne parcie na mocz
- częste oddawanie moczu (częściej niż 8 razy w ciągu doby)
- występowanie nagłej potrzeby oddania moczu
- popuszczanie w trakcie parcia
Nagła potrzeba pójścia do toalety może pojawić się pod wpływem zmiany temperatury otoczenia, stresu, silnych emocji, szumu wody itp. Objawy mogą występować pojedynczo lub łącznie.
Dzienniczek mikcji (oddawania moczu)
Pacjent notuje w nim godziny i ilość płynów, jakie wypija oraz godziny i ilość wydalonego moczu. Te pomiary pozwolą określić rodzaj zaburzeń.